Anadolu sahasında yazıldığı bilinen ilk Türkçe ansiklopedi: Sufiler Ansiklopedisi

Sûfîler hal tercümelerini ihtiva eden Molla Abdullah Câmî’nin Nefehâtü’l-Üns min Hadarâti’l-Kuds adlı Farsça mensur eserini Lamiî Çelebi kendi dönemine kadar yetişen sûfîlerin biyografisini de eklenerek Fütûhu’l-Mücâhidîn adıyla yeniden telif edildi.

Molla Câmî’nin Nefehâtü’l-Üns’ünü hem metin hem derkenar eklemeleriyle zenginleştirerek Anadolu Türkçesi’ne çeviren Lâmiî Çelebi, 1521 yılında tamamladığı eseri Kânûnî Sultan Süleyman’a takdim etmiştir. Lâmiî Çelebi, eserinde Nakşibendî şeyhleri hakkında Câmî’yi tamamlayan bilgiler vermiş ve Anadolu’da yetişen sûfîleri esere ilâve etti.

Tercümei Nefehâtü’lÜns adıyla meşhur olmuş bu kitap, tarikat erbabının hayatları ve onların tarihsel kişiliklerini sade bir dille aktarırken onların yüksek makamlarını, kerametlerini ve hâllerini anlatıyor. Ayrıca eser Lâmiî Çelebi’nin usta bir şair ve nâsir olmaktan başka iyi bir müdekkik ve âlim olduğunu ortaya koyması bakımından da önemli taşıyor.

ORTAYA ÇIKAN TENKİTLİ METİN

Sûfî tabakât geleneğinin öncülerinden Lâmiî Çelebi’nin tasavvuf literatüründe mühim bir yer teşkil eden Fütûhu’l-Mücâhidîn’ini yayına hazırlayan Dr. Songül Karaca tarafından 7’si yurt dışı, 73’ü yurt içinde olmak üzere toplam 80 yazma nüshaya ulaşıldı. Bunlar arasında Milli Kütüphane, İBB Atatürk Kitaplığı ve Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi nüshaları ile tenkitli bir metin neşri oluşturuldu.

Kitabın girişinde Arap, Fars ve Türk edebiyatlarındaki sûfî tabakat geleneği ve bu gelenekte yazılmış eserler konu ediliyor. Lâmiî Çelebi’nin hayatı ve eserlerinden bahsedilerek Fütûhu’l-Mücâhidîn’den elde edilen yeni bilgiler ortaya konuluyor.

Sayfa: 862

ESERİN TAŞIDIĞI MAHİYET

Lâmiî’nin esere yaptığı katkılar ve eserin kendisinden sonra yazılan diğer tabakat kitapları için neyi ifade ettiği gibi hususlar üzerinde duruluyor. Ardından eserin mahiyeti ve tenkitli metni okurun istifadesine sunuluyor.

Tenkitli metnin anlaşılmasını ve daha etkili kullanılmasını sağlamak için de eserin sonunda sözlük ve özel isim dizini yer alıyor. Sûfîler Ansiklopedisi, tasavvuf kültürü ve irfanının inceliklerinden evliya tezkireleri ve menkıbelerine sûfî dünyasının kapılarını aralayan benzersiz bir eser.